Pisanie pracy z wykorzystaniem AI. Czy warto...

Pisanie pracy dyplomowej z wykorzystaniem sztucznej inteligencji stało się jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk współczesnej edukacji akademickiej, ponieważ coraz więcej studentów odkrywa, że narzędzia oparte na AI potrafią znacząco ułatwić i przyspieszyć proces tworzenia tekstów, wspierać porządkowanie myśli, wyjaśniać trudniejsze zagadnienia oraz proponować strukturę pracy w sposób szybki i precyzyjny, a jednocześnie budzą niepokój zarówno u wykładowców, jak i samych studentów, ponieważ granica pomiędzy pomocą a wyręczaniem się sztuczną inteligencją bywa cienka i łatwa do przekroczenia. AI staje się więc narzędziem niezwykle użytecznym, ale wymagającym dojrzałości, świadomości oraz odpowiedzialności, ponieważ może być zarówno sprzymierzeńcem w procesie tworzenia pracy naukowej, jak i źródłem poważnych problemów, jeśli zostanie wykorzystana bezrefleksyjnie.

Warto zacząć od tego, że sztuczna inteligencja rzeczywiście potrafi ułatwić pisanie pracy dyplomowej, ponieważ szybko porządkuje materiał, podpowiada logiczną strukturę rozdziałów, rozwija myśli, poprawia styl oraz tłumaczy trudne pojęcia w sposób przystępny, co jest szczególnie pomocne dla studentów zmagających się z nadmiarem informacji, blokadą twórczą lub brakiem doświadczenia w konstruowaniu akademickiego tekstu. W tym sensie AI działa niczym kompetentny asystent, który nie ocenia, nie krytykuje i nie ogranicza twórczości, lecz pomaga przejść od pomysłu do spójnej formy. W momencie, gdy student nie wie od czego zacząć, jak sformułować cel, jak zbudować wstęp, jak uporządkować definicje lub jak przygotować plan pracy, sztuczna inteligencja może okazać się niezastąpiona, ponieważ szybko generuje propozycje, z których student może wybrać tę najbardziej adekwatną, a następnie dopracować ją zgodnie z wymaganiami promotora i specyfiką kierunku studiów.

Jednocześnie jednak należy podkreślić, że wykorzystywanie AI do pisania pracy naukowej niesie ze sobą poważne ryzyka, które wynikają zarówno z ograniczeń technologicznych, jak i ze specyfiki akademickich standardów. Sztuczna inteligencja nie potrafi prowadzić badań naukowych, nie weryfikuje prawdziwości informacji, nie odróżnia źródeł wiarygodnych od niewiarygodnych oraz nie opiera się na konkretnej literaturze naukowej, lecz generuje teksty na podstawie wzorców językowych, co oznacza, że może przedstawiać treści pozornie poprawne, lecz niepoparte żadnymi rzeczywistymi publikacjami ani danymi. AI nie cytuje źródeł, nie odwołuje się do autorów i nie tworzy przypisów naukowych, zatem tekst napisany w całości przez sztuczną inteligencję jest niezgodny ze standardami akademickimi i może zostać uznany za nieetyczny lub wręcz stanowić formę plagiatu, nawet jeśli nie był pisany w złej wierze. Co więcej, modele językowe potrafią popełniać błędy merytoryczne, wymyślać nieistniejące fakty, zniekształcać dane statystyczne oraz generować fikcyjne bibliografie, co jest szczególnie niebezpieczne w pracach dyplomowych, które wymagają rzetelności, precyzji i oparcia o realną wiedzę.

AI, mimo swojej imponującej biegłości językowej, nie potrafi również interpretować złożonych wyników badań, analizować danych w sposób naukowy, prowadzić krytycznej dyskusji z autorami ani rozpoznawać subtelnych różnic pomiędzy teoriami, co sprawia, że tekst wygenerowany automatycznie, nawet jeśli brzmi dobrze, nie ma wartości naukowej, ponieważ nie wynika z własnego procesu intelektualnego autora. Trzeba zatem bardzo jasno zaznaczyć, że sztuczna inteligencja nie zastąpi studenta w pracy analitycznej ani nie przeprowadzi badań empirycznych, nie opisze metodologii badań przeprowadzonych przez studenta oraz nie wyciągnie naukowo uzasadnionych wniosków, bo nie potrafi myśleć w kategoriach przyczynowo-skutkowych tak, jak wymaga tego edukacja akademicka. W tym sensie AI jest narzędziem wspierającym, ale nie zastępującym procesu naukowego, ponieważ nie posiada rozumienia, intencji ani zdolności krytycznej analizy.

Warto więc podejść do sztucznej inteligencji jak do inteligentnego narzędzia, które może znacząco przyspieszyć pracę, ułatwić jej organizację, poprawić jakość językową tekstu, pomóc w generowaniu pomysłów i struktury, a także wesprzeć studenta w momentach, gdy potrzebuje uporządkowania treści lub inspiracji, ale które wymaga świadomego, uważnego i odpowiedzialnego użycia. Współczesny student powinien traktować AI podobnie jak słowniki, programy statystyczne, narzędzia edytorskie czy literaturę pomocniczą: jako element, który pomaga, lecz nie zastępuje samodzielności. Pisanie pracy z pomocą AI ma ogromny potencjał, jeśli student wykorzystuje je jako dodatkową parę oczu, jako asystenta kreatywnego lub jako narzędzie redakcyjne, natomiast staje się niebezpieczne, gdy AI przejmuje rolę autora, ponieważ wówczas praca traci swój naukowy charakter, a student rezygnuje z własnego rozwoju intelektualnego.

Podsumowując, sztuczna inteligencja może być niezwykle wartościowym narzędziem w procesie pisania pracy dyplomowej, pod warunkiem że student korzysta z niej odpowiedzialnie, świadomie i krytycznie, wykorzystując jej możliwości w zakresie organizacji treści, wsparcia stylistycznego, inspiracji oraz tłumaczenia złożonych koncepcji, a jednocześnie pamiętając, że to on sam – a nie AI – jest autorem pracy, który musi przeanalizować literaturę, dokonać interpretacji danych, sformułować wnioski i ponosić pełną odpowiedzialność za ostateczny kształt tekstu. AI potrafi wiele, ale nie potrafi myśleć naukowo, nie potrafi prowadzić badań i nie potrafi zastąpić ludzkiej refleksji, dlatego warto korzystać z niej mądrze, traktując ją jako narzędzie wspierające, a nie jako rozwiązanie wszystkich problemów, ponieważ właśnie wtedy jej potencjał staje się największym atutem, a nie zagrożeniem dla jakości pracy dyplomowej.